Woensdagochtend op De Widdonckschool in Heibloem. Leerkracht Fleur Verdonkschot gaat mee op een rondje langs de verschillende groepen die vandaag allemaal thematisch werken. Nu zijn de groepen allemaal aan de slag met geschiedenis, gekoppeld aan het creatieve thema ‘Uit de kunst’.
De jongste leerlingen zijn er vol van: het filmpje dat ze zagen over kastelen maakte merkbaar veel indruk. Enthousiast komen ze erover vertellen aan Fleur en laten ook het Playmobil-kasteel zien waaraan zij bouwen. Op een andere tafel ligt zelfgemaakt papier te drogen, waarop de leerlingen een eigen schatkaart maken met letters en cijfers erbij. “Dat papier hebben we oud gekregen met theezakjes”, wijst een van de leerlingen.

“In de onderbouw werken we deels groepsdoorbrekend”, licht Fleur toe, op weg naar de middenbouw. “Schoolbreed deden we dat al bij CLUBS op vrijdagmiddagen, als leerlingen uit allerlei workshops toneel, sport, natuur of iets anders kiezen. In de onderbouw werken de kleuters en leerlingen uit groepen 3 en 4 nu op een aantal momenten samen.” Goed voor de doorgaande ontwikkelingslijn – de overstap tussen groepen wordt zo veel natuurlijker.

De lesstof meer ervaren

Buiten zijn leerlingen uit de middenbouw aan het leren en schrijven tussendoor met stoepkrijt Romeinse cijfers op de tegels. “We hebben het over de Grieken en Romeinen”, vertelt Lucas. “Het gaat er ook om hoe ze eruit zagen”, vult klasgenoot Stef aan. “Met een harnas en speer en zo.” Voorbereidend op de cijferopdracht buiten, bekeken de jongens eerst oude munten in de klas, om te ontdekken welke cijfertekens daar eigenlijk opstaan. Als creatieve opdracht ontwerpen zij ook hun eigen munt.

“Van natuurlijk bewegen maken wij nu de overgang naar bewegend leren”, vertelt Fleur. “We blijven zoeken naar kansen om buiten te leren, zoals de middenbouw nu doet.” Leerkrachten gaan daarnaast ook binnen zoveel mogelijk op zoek naar manieren en werkvormen om leerlingen veelzijdig en ervarend te laten leren. Zo ging de bovenbouw aan de slag met specerijen en die kun je natuurlijk bekijken, ruiken en proeven.

Bij thematisch werken betrekken de leerkrachten verschillende vakken en ontwerpen per bouw samen lessen. De leerdoelen uit de verschillende leerlijnen zijn daarvoor de basis. “Is binnen taal het schrijven van een brief het doel, zoals in groep 8, dan kun je daar een invulling bij bedenken vanuit het geschiedenisthema”, illustreert Fleur. Het is nog best wennen, omdat je meer vanuit leerlijnen denkt en werkt dan vanuit de lesmethode, maar er is veel enthousiasme in het team en Fleur merkt dat het vaak bruist van de creativiteit. Hoe dat komt? “Je gaat terug naar de kern van je vak”, denkt zij.

Miniteam in ‘t Honk

In een apart gebouw op het Widdonckterrein waarop De Widdonckschool staat, vind je ’t Honk, dat meerdere ruimtes kent. Hier zijn leerlingen uit de groepen 6 en 7 samen met drie leerkrachten en een leraarondersteuner aan de slag en wordt dus al geoefend met werken in een unit.

Het miniteam van onderwijsprofessionals verzorgt samen het aanbod op deze woensdag en bedacht allerlei lessen en werkvormen, afgestemd op de behoeften van leerlingen. De leerlingen gaan op een andere dag mozaïeken, voortbordurend op hoe badhuizen eruit zagen in de Romeinse tijd.

Vandaag kreeg een groepje pre-teaching om het kenniscollege - met allerlei leuke filmpjes en uitleg - goed te kunnen volgen. Daarna gaan ze aan de slag met verwerkingsopdrachten op hun eigen niveau. Een aantal leerlingen beantwoordt kennisvragen op de tablet om uit een escaperoom te komen, een ander groepje maakt een poster over de Romeinse goden. Op de bank zitten leerlingen lekker te lezen. En dat alles in alle rust.

“Mooi hè”, glundert Leon. “Wij merken dat leerlingen actiever betrokken zijn bij de lessen. Voor onszelf is het ook fijn. Zo houdt collega Eline erg van geschiedenis, dus zij heeft het kenniscollege voorbereid en gegeven. Haar enthousiasme motiveert kinderen. Dat merk je dan tijdens een quiz over het kenniscollege, iedereen doet mee. Ook die leerlingen die de stof net iets lastiger vinden. En dat helpt dan weer bij het begrijpend lezen.” Een andere collega richt zich op een vak waarmee zij écht iets heeft. “Wat ook goed werkt: leerlingen kunnen hun eigen plek kiezen om te werken. Ze kunnen tussendoor even lopen en ik denk dat juist door die ruimte veel rust ontstaat.”

Na elke woensdag maakt het miniteam tijd om verbeterslagen te maken voor de volgende thematisch werkendag. “De werkboekjes die leerlingen maken, bleken te vol, dus daar kijken we nog naar. Ikzelf heb close readinglessen voorbereid, ik wil nog meer aansluiten bij het thema en samenhang zoeken”, somt Leon op. “Heel leuk om mee bezig te zijn. Je kunt je lessen veel meer zelf vormgeven. En je merkt: als je kinderen verantwoordelijkheid en vertrouwen geeft en ze loslaat, dan zie je dat ze het kúnnen.”

Studiedag: visie, kernwaarden, kansen in kaart

“We hebben alle teamleden gevraagd om na te denken over waar zij kansen zien om het onderwijs betekenisvoller te maken”, vertelt directeur Maartje Wonders. Tijdens een studiedag zijn de visie, kernwaarden en ook de vertrekpunten (het beleidskader) voor de onderwijsconceptvernieuwing besproken.

Zo zijn, blijven of worden de manier van instructiegeven, burgerschap, aandacht voor executieve functies, werken vanuit de referentieniveaus, een rijke leeromgeving, maatwerk voor leerlingen en thematisch werken onderdeel van het onderwijs. Het team bracht ook ontwikkelingskansen in kaart voor de komende jaren en wil nog meer vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid samenwerken, vakken integreren, de omgeving betrekken bij de lessen en inzetten op real-life leren.

Doordacht pionieren met ondersteuning

Met dit alles als vertrekpunt, is de school begin 2024 op de woensdagen begonnen met thematisch werken. Leerkracht Fleur kreeg tijd om zich als aanjager nog meer in thematisch werken te verdiepen, bezocht andere scholen die thematisch werken, deelde podcasts en andere inspiratie en verzorgde ook een kenniscollege voor het team. Collega’s kunnen haar consulteren en zij helpt bijvoorbeeld met het formuleren van leerdoelen.

“Door te pionieren willen we veel ervaring opdoen”, benadrukt Maartje. “En ondertussen blijven we samen bewaken dat we de kwaliteit die we hebben neergezet ook behouden.” Dat collega’s samenwerken in expertgroepen helpt daarbij, omdat ze daarin ook werken aan onderwijskwaliteit.

Door dit schooljaar ervaring op te doen ontstaat een meer gedeeld beeld, gedeelde taal en gedeelde kennis, verwachten Maartje en Fleur. De allereerste ervaringen zijn in elk geval positief. “Natuurlijk is het ook wennen, maar veel collega’s vinden het leuk dat je kunt meedenken en veel van jezelf in je lessen kunt stoppen.”